Muzanniy, al- (175 H.–264 H./791 M.–878 M.),

pakar dalam bidang usul fiqh. Nama penuhnya

ialah Isma‘il ibn Yahya ibn Isma‘il al-Muzanniy al-al-

Syafi’i. Dia lahir di Mesir dan mendampingi Imam

al-Syafi’i ketika dia datang ke Mesir serta belajar

darinya dan merupakan salah seorang murid Imam

al-Syafi’i yang paling hampir dengannya. Imam al-

Syafi’i mengiktiraf kekuatan hujah-hujahnya dengan

berkata, “Sekiranya al-Muzanniy berbahas dengan

syaitan, nescaya syaitan pun akan dikalahkannya”.

Tilmisaniy, al-Syarif al- (710–771 H / 1310–

1370 M.), ulama fiqh dan usul fiqh bermazhab

Maliki yang mendalami ilmu-ilmu wahyu dan ilmu

akal. Nama penuhnya ialah Muhammad ibn

Ahmad ibn Ali al-Alwani al-Syarif al-Tilmisani. Dia

dibesarkan di Tilmisan dalam sebuah keluarga

ilmuwan dan ternama. Dia mendapat bimbingan

serta tunjuk ajar ilmu al-Qur’an daripada al-Syeikh

Abu Zaid ibn Ya`qub dan mempelajari ilmu lain

daripada al-Qadhi Abu ‘Abdullah ibn Hadiyah al-

Qursyi, Abdullah al-Mujasi dan al-Qadhi al-Tamimi.

Sarkhasiy, Ibn Sahl al- ( ? – 483 H.), ahli Fiqh

dan usul Fiqh dalam mazhab Hanafi. Nama

penuhnya ialah Muhammad ibn Ahmad ibn Abi

Sahl, salah seorang imam yang terkenal. Al-

Sarkhasiy diambil sempena nama Sarkhas, sebuah

negara lama di Khurasan. Dia mempelajari ilmu fiqh

dan usul daripada imam terkenal al-Hilwaniy dan

mencapai kedudukan keilmuan yang tinggi. Anak

Kamal Basha menganggapnya salah seorang ahli

ijtihad. Al-Sarkhasiy seorang yang alim, bertugas

sebagai penasihat kepada pemerintah. Al-Sarkhasiy

dipenjara oleh al-Khaqan atas permintaannya.

Hukuman penjara tidak menghalangnya untuk

mengajar murid-muridnya. Dia telah mengarang

kitab al-Mabsut , kitab tentang fiqh Hanafi yang

paling hebat dan telah dicetak dalam 30 juzu’

semasa berada di dalam penjara bawah tanah.

Dia juga telah mengarang S yarah al-Sair al-Kabir

karangan Muhammad ibn al-Hassan. Al-Sarkhasiy

telah mengarang kitab Mukhtasar al-Tahawiy dan

kitab usul fiqh mazhab Hanafi yang teragung, yang

dikenali sebagai Usul al-Sarkhasiy .

Subkiy, Taj al-Din al- (727–771 H. / 1327–1370

M.), ahli sejarah yang ulung, yang sangat mahir

dalam ilmu fiqh dan usul fiqh al-Syafi’i. Nama

penuhnya ialah ‘Abd al-Wahab ibn Ali ibn ‘Abd al-

Kafiy al-Subkiy. Al-Subkiy diambil sempena nama

Subuk, iaitu salah sebuah perkampungan dalam

wilayah al-Manufiah di Mesir. Al-Subkiy juga adalah

saudara kandung Baha al-Din. Di digelar sebagai

Ketua Kadi Taj al-Din. Al-Subkiy lahir di Kaherah dan

menuntut ilmu daripada alim ulama di sana.

Kemudian, dia mengembara ke Damsyik bersama

ayahnya. Di Damsyik, al-Subkiy menuntut ilmu

daripada ulama-ulama besar antaranya ialah ayahnya

sendiri Ali ibn ‘Abd al-Kafiy, al-Hafiz al-Mazziy dan

al-Dhahabiy. Shamsu al-Din ibn al-Naqib telah

mengizinkannya untuk mengeluarkan fatwa.

Walaupun ketika itu usianya belum mencapai 18

tahun, al-Subkiy telahpun mengeluarkan fatwa.

Jawatan terakhir yang disandang ialah ketua kadi di

Syam. Dia telah mengarang beberapa buah kitab.

Antaranya ialah Sharh Mukhtasar Ibn al-Hajib, Sharh

Minhaj al-Baydawiy tentang Usul Fiqh yang

dinamakan al-Ibhaj Sharh al-Manhaj, Al-Qawa‘id al-

Mushtamalah ‘ala al-Ashbah wa al-Naza ‘ir Tabaqat

al-Shafi‘iyyah al-Kubra wa al-Wusto wa al-Sughra-al-

Tarshih fi-Ikhtiyarat Walidihi Jam‘u al-Jawami` Fi Usul

al-Fiqh dan syarahnya dinamakan Man‘a al-Mawani’.

Al-Subkiy meninggal dunia di Damsyik.

Nasafiy, ‘Abd al-Aziz al- (?–563 H/?–1167 M),

ahli Fiqh dan Usul Fiqh Mazhab Hanafi. Nama

sebenarnya ialah ‘Abd al-‘Aziz ibn ‘ Uthman ibn

Ibrahim al-Nasafiy. Dia belajar ilmu Fiqh di Bukhara

daripada Abu al-Mufakhar ‘Abd al-‘Aziz ibn ‘Umar

dan juga daripada ulama-ulama lain. Dia

meriwayatkan hadith daripada ayahnya dan Abu

Sa‘id al-Tuyuriy serta Raziq ibn Mu‘awiyah. Al-

Nasafiy berhijrah ke Baghdad seterusnya menuju

ke Khurasan dan Transoxiana. Dia dilantik sebagai

kadi di Bukhara sepanjang hayatnya dan meninggal

dunia ketika masih memegang jawatan tersebut.

Dia menjadi pakar rujuk dalam memberi fatwa dan

juga dalam menyelesaikan sesuatu masalah yang

berlaku. Al-Nasafiy mempunyai beberapa hasil

penulisan, antaranya ialah: al-Munqidh min aldahlal

fi Masa’il al-Jadal; al-Fusul fi al-Fatawa dan

Kifayat al-Fuhul fi ‘Ilm al-Usul.

Ansariy, Zakariyya ibn Muhammad al- (823

H.–926 H./1420 M.–1519 M.) ialah Syeikh al-Islam,

Qadi al-Qudah dan al-Hafiz (pakar hadith yang

mahir dalam lebih daripada separuh dari

keseluruhan hadith nabi). Al-Ansariy juga ialah ahli

fiqh bermazhab Syafi‘i, ahli usul fiqh, ahli hadith, ahli

tafsir, ahli tatabahasa dan ahli ilmu kalam.

Amidi, Abu al-Hassan al- (551–631 H.), ahli ilmu

usul. Nama penuhnya ialah Abu al-Hasan Sayd al-

Din ‘Ali ibn Abi ‘Ali ibn Muhammad ibn Salim al-

Tha‘labi. Dia bermazhab Hambali, kemudian

berubah kepada mazhab Syafi‘i. Dia pergi ke

Baghdad untuk belajar ilmu al-Qira’at, mahir

dalam perkara-perkara khilaf (berlainan pendapat)

dan mendalami ilmu Usuluddin, Usul Fiqh dan

Falsafah. Dia juga pergi ke Mesir dan terkenal

dalam pengajian ilmu Fiqh Syafi‘i. Ramai yang

menjadi anak muridnya. Kemudian dia berpindah

pula ke Syam dan meninggal dunia di sana. Antara

karya al-Amidi ialah Al-Ihkam fi Usul al-Ahkam,

Abkar al-Afkar berkaitan ilmu kalam dan Lubab

al-Albab .

Sharqawiy, ‘Abdullah al- (1150–1227 H./1737–

1812 M.), ahli fiqh dan usul mazhab Syafi‘i daripada

kalangan ulama al-Azhar. Nama penuhnya ialah

‘Abdullah ibn Hijaziy ibn Ibrahim yang lebih

terkenal dengan nama al-Sharqawiy. Dia berasal

dari kampung al-Tawilah di bahagian timur Mesir.

Semasa kecil dia menghafaz al-Qur’an dan

seterusnya memasuki Universiti al-Azhar dan

mencapai kejayaan dalam bidang pengajiannya.

Dia menuntut ilmu daripada al-Ajhuriy, al-

Damanhuriy dan ‘Ali ibn al-‘Arabiy. Tahap

kecemerlangan ilmunya amat tinggi sehingga dia

diberi peluang mengajar di Universiti al-Azhar dan

seterusnya dilantik sebagai Sheikh

al-Azhar pada tahun 1208 H.

Karmasti, al- ( ?– 899 H./ ?–1493 M.), ahli fiqh dan

ahli ilmu usul bermazhab Hanafi. Nama penuhnya

ialah Yusuf ibn al-Husayn al-Karmasti.