| cerelang | [tS«.Ä«.lAN] | kata adjektif | berkenaan cara memandang dengan membesarkan biji mata. | Cerelang mata wek marah tok ki. | [tS«.Ä«.lAN mA.t we/ mA.ÄAh to/ ki] | Besar biji mata nenek marahkan datuk. |
| ceram | [tS«.ÄAm] | kata kerja | sakit atau pedih berkenaan mata | Ceram mate koi kene buran dengan pase. | [tS«.ÄAm mA.t« koj k«.n« bu.ÄAn d«.NAn pA.sE] | Pedih mata saya kena baling dengan pasir. |
| candak | [tSAn.dA/] | kata adjektif | berkenaan mata tunas yang tumbuh. | Batang kunyit yang kena cantaih tu dah candak ada. | [bA.tAN ku.øit jAN k«.nA tSAn.tAC tu dAh tSAn.dA/ A.dA] | Batang kunyit yang kena cantas sudah ada mata tunas. |
| buran | [bu.ÄAn] | kata kerja | membaling sesuatu yang kecil seperti batu-batu kecil dan pasir. | Mata adek tak boleh celek, kena buran dengan pase. | [mA.tA A.dE/ tA/ bo.leh tS«.l«/ k«.nA bu.ÄAn d«.NAn pA.sE] | Mata Ahmad tidak boleh celek, kena baling dengan pasir. |
| kela | [k«.lA] | kata adjektif | berkenaan mata yang juling sedikit. | Kela pon kawen anok raja. | [k«.lA pon kA.wen A.n/ ÄA.dZA] | Juling pun berkahwin dengan anak raja. |
| udoi | [u.dj] | kata adjektif | berkenaan mata yang mengantuk. | Udoi mate koi lame ngat nunggu die. | [u.dj mA.t« koj lA.m« NAt nuN.gu di.j«] | Mengantuk saya kerana lama sangat menunggunya. |
| bole II | [b.lE] | kata adjektif | berkenaan mata yang tersembul kerana kecederaan. | Kesian Mamat, mate jadi bole, lepaih kene langgar moto] | [k«.si.jAn mA.mAt mA.t« dZA.di b.lE l«.pAs k«.n« lAN.gÄ m.t] | Kasihan Mamat, matanya tersembul selepas kena langgar motorsikal. |
| aran | [A.ÄAn] | kata nama | alat menangkap ikan daripada galah panjang, tali tangsi dan mata kail. Alat ini dicacakkan di tengah sungai. | Bila sungei toho, ayah gi tahan aran. | [bi.lA su.Nei t.h A.jAh gi tA.hAn A.ÄAn] | Bila air sungai surut ayah pergi tahan aran. |
| jereme | [dZ«.Ä«.m«] | kata nama | alat menangkap ikan seperti lukah tetapi diperbuat daripada jaring halus (mata punai). | Aki tahan jereme kat sungai. | [A.ki tA.hAn dZ«.Ä«.m« kAt su.NAj] | Aki menahan jerema di sungai. |
| beperai | [b«.p«.ÄAj] | kata nama | teknik menangkap ikan dengan cara melepaskan tali tangsi yang mempunyai banyak mata kail ke laut. Tali ini kemudiannya ditarik perlahan-lahan ketika bersampan. | Sari suntok koi beperai dapat seko je. | [sA.Äi sun.to/ kj b«.p«.ÄAj dA.pAt sE.ko dZ«] | Sehari suntuk saya beperai, dapat seekor ikan sahaja. |