| TASAWUF | ilmu | AGAMA | Disiplin Ilmu |
| TAREKAT DAN TASAWUF | TAREKAT DAN TASAWUF, amalan yang menjadi pelengkap kepada ilmu akidah dan syariat. Ilmu akidah adalah disiplin ilmu yang berkaitan dengan iman. Ilmu syariat pula berkaitan dengan amalan Islam, sementara ilmu tasawuf adalah ilmu yang berkaitan dengan keikhlasan. Ia mewujudkan rangkaian iman, Islam dan ihsan. | SEJARAH DAN ARKEOLOGI | Konsep |
| SHAMSUDDIN AL-SUMATRANI | Shamsuddin al-Sumatrani ( ? –1630) ialah ulama, penulis, dan ahli tasawuf Indonesia. Nama sebenarnya ialah Syeikh Shamsuddin bin Abdullah as-Sumatara’l. Dia juga dikenali dengan Shamsuddin Pasai. Dia ialah pengikut mazhab Shafi’i dan membawa ajaran tasawuf Hamzah Fansuri. Shamsuddin juga tergolong sebagai ahli sufi yang mengamalkan ajaran ‘Wahdatul Wujud’ atau ‘Wahdat-al-Wujud’. Shamsuddin al-Sumatrani pernah menjadi penasihat atau pembesar kepada Sultan Aceh, iaitu Sultan Alauddin Riayat Syah (1580–1604) dan Sultan Iskandar Muda Mahkota Alam (1607–1636). Dia bertugas di Istana Aceh selama lebih kurang 35 tahun. Di samping itu, dia dilantik sebagai ketua ulama seluruh Aceh. Menurut catatan Frederick de Hotman dalam bukunya Cort Verhael van’t Wederratens is Fredeick de Hontman, tot Atchein (1603), Syeikh Shamsuddin al-Sumatrani ialah penasihat agung diraja. Terdapat sarjana yang menyamakan Shamsuddin al-Sumatrani dengan Faidli dan Abu Fadl, iaitu penasihat Raja Mughal Akbar di India. | UMUM | |
| SYEIKH ABDUL SAMAD AL-FALEMBANI | Syeikh Abdul Samad al-Falembani ( ? – ? ) ialah ulama dan ahli tasawuf Indonesia. Nama sebenarnya ialah Abdul Samad bin Fakih Hussein bin Faqih Abdullah al-Falembani. Dia juga dikenali dengan gelaran Abdul Samad Jawi Falembani. Abdul Samad satu daripada ulama tasawuf yang penting pada abad ke-18. | UMUM | |
| AL-JAWHAR AL-MAWHUB | AL-JAWHAR AL-MAWHUB’, kitab tasawuf yang dikarang oleh Haji Wan Ali bin Wan Abdul Rahman (Wan Ali Kutan) yang berasal dari Kampung Kutan, Kota Bharu, Kelantan. | SASTERA | Konsep |
| AL-DURR AL-NAFIS | AL-DURR AL-NAFIS, kitab tasawuf yang dikarang pada 1200 H. oleh Syekh Muhammad Nafis bin Idris al- Banjari. | SASTERA | Konsep |
| JALA' AL-QULUB BI DHIKR ALLAH | JALA’ AL-QULUB BI DHIKR ALLAH, kitab tasawuf. Kitab ini dikarang oleh Haji Abdul Samad bin Muhammad Salih yang dikenal Tuan Tabal. Kitab yang berbentuk risalah ini selesai dikarang pada tahun 1287H./1870 M. Di Kelantan. Kitab ini pernah dicetak di al-Matbaah al-Asasiah, Kota Baharu, Kelantan (edisi kedua 1354H.), berukuran 21cm x 14 cm setebal 26 halaman. | SASTERA | Karya |
| NURUDDIN AR-RANIRI | Nuruddin ar-Raniri (?–1658) ialah ulama, penulis, mujaddid, dan Syeikh Tarekat Rifa’iyah di India . Nuruddin terkenal sebagai ulama yang luas pengetahuannya. Ilmu agama yang dikuasainya ialah fikah, hadith, akidah, dan tasawuf. Dia juga pakar dalam bidang falsafah, sejarah, dan perbandingan agama. | UMUM | |
| SYEIKH DAUD ABDULLAH AL-FATANI | Syeikh Daud Abdullah al-Fatani ( ?–1847), ulama dan pengarang kitab. Nama sebenarnya ialah Syeikh Wan Daud bin Syeikh Wan Abdullah bin Wan Idris al-Pattani. Dia ialah tokoh ulama dalam bidang fiqh, usuluddin dan tasawuf. Dia adalah ulama yang terkemuka di Nusantara. | UMUM | |
| TAREKAT AHMADIYAH | TAREKAT AHMADIYAH, tarekat yang diasaskan oleh Syekh Ahmad bin Idris al-Hasan (1757-1838). Dia lahir di Fez, Maghribi dan berketurunan daripada Hasan bin Ali bin Abi Talib. Syekh Ahmad menetap di Makkah selama 14 tahun. Semasa di Makkah, dia mendalami berbagai-bagai ilmu pengetahuan terutamanya ilmu tasawuf. Sejak kecil lagi dia berminat mengamalkan tasawuf. Sewaktu remaja dia telah mengikuti beberapa tarekat yang diamalkan oleh gurunya seperti Tarekat al-Syaziliyah dan Tarekat al-Qadiriyah. Dia juga suka mengembara untuk berguru dengan ahli-ahli sufi yang terkenal. Pada tahun 1812, dia berpindah ke Mesir dan mengasaskan Tarekat Ahmadiyah. Setelah lima tahun berada di Mesir, sekali lagi dia ke Makkah untuk menyebarkan ajaran tarekatnya. | SEJARAH DAN ARKEOLOGI | Konsep |