fundamental rights | hak-hak asasi | Sains Politik | Politik Perbandingan | Lihat hak asasi manusia. |
civil rights | hak awam | Sains Politik | Politik Perbandingan | Hak yang dimiliki oleh setiap individu tanpa mengira kedudukan atau status yang dilindungi mengikut perlembagaan atau undang-undang. Hak awam terdiri daripada dua jenis iaitu hak asasi manusia dan hak politik. Hak asasi manusia seperti hak mendapat layanan adil daripada kerajaan, hak mendapat perlindungan undang-undang yang saksama, proses perbicaraan yang adil sama ada dari sudut layanan atau guaman. Hak awam ini menolak perbicaraan yang tidak adil termasuk hukuman yang berat sebelah, diskriminasi agama, etnik atau kelas, penangkapan yang tidak berasas dan juga keganasan pihak berkuasa. Hak politik pula merupakan teras kepada kebebasan dan kesejahteraan masyarakat. Hak asasi politik juga antara lain termasuk kebebasan bersuara dan beragama, membantah secara aman terhadap dasar kerajaan serta kebebasan menganggotai sesebuah organisasi atau kesatuan. |
state's right | hak negara | Sains Politik | Politik Perbandingan | Hak yang dimiliki oleh pemerintah sebagai institusi yang berkuasa dan berdaulat untuk memelihara kepentingan nasional atau orang ramai. Hak negara terdiri daripada hak untuk membuka tanah dan membangunkan negara, hak dalam menguasai perbendaharaan dan kekayaan negara, hak merahsiakan maklumat sulit dan hak mengadakan pilihan raya. Hak ini dipelihara untuk mengawal keselamatan, memelihara kepentingan ekonomi dan juga mengawasi pembangunan sosial masyarakat negara supaya tidak terjejas. Contohnya, hak negara Malaysia untuk tidak mengadakan hubungan diplomatik dengan Israel adalah suatu hak yang tidak boleh dipertikaikan oleh mana-mana pihak. |
black theatre | teater hitam | Kesusasteraan | Tiada | Teater yang bermula dengan hasrat warga Amerika yang berkulit hitam untuk mencari jati diri. Teater hitam dipengaruhi oleh Gerakan Hak-hak Sivil, dan gerakan Black Power di Amerika Syarikat. Pada tahun 60-an, gerakan teater ini menjadi semakin radikal. Pelakon teater berkulit hitam mula memisahkan diri mereka daripada pelakon teater berkulit putih Amerika. Seterusnya, mereka mementaskan teater untuk penonton berkulit hitam sahaja walaupun untuk drama Shakerspeare. Teater pertama dipentaskan oleh pelakon teater berkulit hitam berjudul A Raisin in the Sun (1959) oleh Hansberry. Antara pelakon teater dan drama berkulit hitam yang terkemuka ialah Jamses Baldwin, Ed Bullins, dan Le Roi Jones. Le Roi kemudiannya menukarkan nama kepada Amamu Amiri Baraka. Lihat juga negritude. |
human rights | hak asasi manusia | Sains Politik | Politik Perbandingan | Hak atau kebebasan yang wajib dimiliki oleh individu seperti kebebasan bersuara, bergerak, berorganisasi dan memilih kerajaan. Hak ini memberi kebebasan kepada individu untuk melakukan sebarang aktiviti yang tidak melampaui batasan perlembagaan dan membahayakan keselamatan. Hak ini juga merupakan ciri asas dalam sistem pemerintahan demokrasi dan perlu dihormati oleh setiap individu. Hak asasi manusia telah diiktiraf di peringkat antarabangsa seperti yang diisytiharkan dalam Universal Declaration of Human Rights di Vienna pada tahun 1948. Contohnya, seorang yang dituduh melakukan kesalahan mempunyai hak untuk mempertahankan dirinya di mahkamah dan beliau juga berhak mendapatkan khidmat peguam yang dipilih sendiri. Sinonim hak-hak asasi. |
right of way | hak laluan/ hak lalu-lalang | Penilaian Harta Tanah | Tiada | Tiada |
suffrage | hak mengundi | Sains Politik | Politik Perbandingan | Hak untuk memilih pemimpin atau wakil rakyat yang diberikan kepada individu setelah memenuhi syarat mengundi seperti warganegara, berdaftar, cukup umur dan bermastautin di sesebuah tempat. Hak ini terdapat dalam negara yang mengamalkan sistem demokrasi. Hak untuk mengundi tidak boleh dipindah milik atau diwakili oleh orang lain. Dalam sistem komunis, hak mengundi diberi kepada ahli parti komunis sahaja. Contohnya, hak mengundi di Malaysia diberikan kepada semua warganegara berumur 21 tahun yang berdaftar dengan Suruhanjaya Pilihan Raya Malaysia. |
copyright | hak cipta | Teknologi Maklumat | e-Pembelajaran | Hak melalui undang-undang untuk mengguna, menjual atau mendapatkan lesen pemilikan intelektual seperti majalah, buku, video, filem dan sebagainya. Pemegang hak cipta boleh mendakwa sesiapa yang menggunakan harta intelektualnya tanpa kebenaran. Contoh hak cipta ialah Adobe, Totara, Camtasia Studio 8 dan Google Apps for Education. Banding hak terbuka. |
voting right | hak mengundi | Sains Politik | Politik Perbandingan | Hak untuk memilih pemimpin atau wakil rakyat yang diberikan kepada individu setelah memenuhi syarat mengundi seperti warganegara, berdaftar, cukup umur dan bermastautin di sesebuah tempat. Hak ini terdapat dalam negara yang mengamalkan sistem demokrasi. Hak untuk mengundi tidak boleh dipindah milik atau diwakili oleh orang lain. Dalam sistem komunis, hak mengundi diberi kepada ahli parti komunis sahaja. Contohnya, hak mengundi di Malaysia diberikan kepada semua warganegara berumur 21 tahun yang berdaftar dengan Suruhanjaya Pilihan Raya Malaysia. |
adult suffrage | hak undi dewasa | Sains Politik | Politik Perbandingan | Hak mengundi yang diberikan kepada individu yang telah menjangkau umur tertentu seperti 18 tahun atau 21 tahun. Hak mengundi dewasa pada asalnya tidak wujud tetapi berkembang daripada tradisi demokrasi Athens sejak tahun 500 SM. Pada ketika itu, hanya golongan bangsawan yang memiliki hak mengundi namun selepas era revolusi perindustrian, hak ini lelah meluas ke segenap lapisan masyarakat. Di Malaysia, hak undi dewasa bermula apabila individu tersebut telah mencapai umur 21 tahun. |