| HANAFI | Hanafi, salah satu mazhab dalam Islam. Nama ini diambil sempena nama pengasasnya, iaitu Abu Hanifah al-Nu‘man bin Thabit al-Taimi al-Kufiy yang berbangsa Parsi. | AGAMA | Tokoh |
| SARKHASIY, IBN SAHL AL- | Sarkhasiy, Ibn Sahl al- ( ? – 483 H.), ahli Fiqh dan usul Fiqh dalam mazhab Hanafi. Nama penuhnya ialah Muhammad ibn Ahmad ibn Abi Sahl, salah seorang imam yang terkenal. Al- Sarkhasiy diambil sempena nama Sarkhas, sebuah negara lama di Khurasan. Dia mempelajari ilmu fiqh dan usul daripada imam terkenal al-Hilwaniy dan mencapai kedudukan keilmuan yang tinggi. Anak Kamal Basha menganggapnya salah seorang ahli ijtihad. Al-Sarkhasiy seorang yang alim, bertugas sebagai penasihat kepada pemerintah. Al-Sarkhasiy dipenjara oleh al-Khaqan atas permintaannya. Hukuman penjara tidak menghalangnya untuk mengajar murid-muridnya. Dia telah mengarang kitab al-Mabsut , kitab tentang fiqh Hanafi yang paling hebat dan telah dicetak dalam 30 juzu’ semasa berada di dalam penjara bawah tanah. Dia juga telah mengarang S yarah al-Sair al-Kabir karangan Muhammad ibn al-Hassan. Al-Sarkhasiy telah mengarang kitab Mukhtasar al-Tahawiy dan kitab usul fiqh mazhab Hanafi yang teragung, yang dikenali sebagai Usul al-Sarkhasiy . | UMUM | |
| NAYSABURIY, ‘ABDULLAH AL- | Naysaburiy, ‘Abdullah al- (706–776 H./1306– 1374 M.), faqih Mazhab Hanafi, cemerlang dalam bahasa Arab, mendalami tentang al-Manqul dan al- Ma‘qul . Nama sebenarnya ialah ‘Abdullah ibn Muhammad ibn Ahmad al-Husayniy al-Naysaburiy. Ibn Hajar al-‘Asqalaniy menyifatkannya sebagai Zamakhshariy pada zamannya. Al-Naysaburiy bekerja sebagai guru di al-Madrasah al-Asadiyyah di Halab, iaitu sebuah sekolah Mazhab Syafi‘i dan juga mengajar di Qubbat al-Asadiyyah di Damsyik, sebuah sekolah Mazhab Hanafiy. Dia menetap di Damsyik dan Kaherah untuk menyebarkan ilmu pengetahuan. Al-Naysaburiy kemudiannya dilantik sebagai syeikh tarekat di salah sebuah tempat bersuluk ( al-khawaniq ). Dia menulis kitab Syarh al- Manar mengenai Usul al-Fiqh berdasarkan perbincangan yang dibuat oleh al-Nasafiy dan menulis Syarh al-Tashil mengenai nahu. | UMUM | |
| KARMASTI, AL- | Karmasti, al- ( ?– 899 H./ ?–1493 M.), ahli fiqh dan ahli ilmu usul bermazhab Hanafi. Nama penuhnya ialah Yusuf ibn al-Husayn al-Karmasti. | UMUM | |
| KANDAHLAWI, MUHAMMAD ZAKARIYYA AL- | Kandahlawi, Muhammad Zakariyya al- ( ?–1348 H./ ? –1930 M.), ulama India yang terkenal bermazhab Hanafi, juga merupakan tokoh jemaah Tabligh. | UMUM | |
| NASAFIY, ABU AL-BARAKAT –AL | Nasafiy, Abu al-Barakat -al (meninggal dunia pada 710 H/1310 M), ahli fiqh Mazhab Hanafi, dan ahli tafsir. Nama sebenarnya ialah ‘Abdullah ibn Ahmad ibn Mahmud Hafiz al-Din Abu al-Barakat. Namanya dinisbahkan kepada nama tempat asalnya iaitu daerah Nasaf di Sind. Buku-buku bibliografi tokoh tidak menyebut tarikh kelahirannya. Al- Nasafiy belajar dari beberapa orang ulama pada zamannya, antaranya ialah Shams al-Din al-Kurdy dan Ahmad al-‘Itabiy. Al-Nasafiy ialah salah seorang ulama mutakhir yang zuhud dan beramal dengan ilmunya. Dia mempunyai banyak karya dalam bidang ilmu Fiqh, Usuluddin dan juga Tafsir. Antara karyanya yang terkenal ialah kitab tafsirnya Madarik al-Tanzil wa Haqa’iq al-Ta’wil iaitu sebuah kitab tafsir yang sederhana bentuknya yang diringkaskan daripada kitab tafsir al-Kashaf dan tafsir al-Baydawiy. Al-Nasafiy meninggal dunia di negeri Izaj berdekatan Asbahan. | UMUM | |
| NASAFIY, ‘ABD AL-AZIZ AL- | Nasafiy, ‘Abd al-Aziz al- (?–563 H/?–1167 M), ahli Fiqh dan Usul Fiqh Mazhab Hanafi. Nama sebenarnya ialah ‘Abd al-‘Aziz ibn ‘ Uthman ibn Ibrahim al-Nasafiy. Dia belajar ilmu Fiqh di Bukhara daripada Abu al-Mufakhar ‘Abd al-‘Aziz ibn ‘Umar dan juga daripada ulama-ulama lain. Dia meriwayatkan hadith daripada ayahnya dan Abu Sa‘id al-Tuyuriy serta Raziq ibn Mu‘awiyah. Al- Nasafiy berhijrah ke Baghdad seterusnya menuju ke Khurasan dan Transoxiana. Dia dilantik sebagai kadi di Bukhara sepanjang hayatnya dan meninggal dunia ketika masih memegang jawatan tersebut. Dia menjadi pakar rujuk dalam memberi fatwa dan juga dalam menyelesaikan sesuatu masalah yang berlaku. Al-Nasafiy mempunyai beberapa hasil penulisan, antaranya ialah: al-Munqidh min aldahlal fi Masa’il al-Jadal; al-Fusul fi al-Fatawa dan Kifayat al-Fuhul fi ‘Ilm al-Usul. | UMUM | |
| SHAYBANIY, MUHAMMAD IBN AL-HASAN AL- | Shaybaniy, Muhammad ibn al-Hasan al- (131–189 H. / 748–804 M.), ahli fiqh dan ahli hadith. Nama sebenarnya ialah Muhammad ibn al- Hasan al-Shaybaniy. Dia juga seorang hafiz al- Qur’an dan mempunyai gaya bacaan yang amat menarik. Al-Shaybaniy memulakan pengajiannya dengan mempelajari hadith, kemudian fiqh dengan Abu Hanifah dan berguru pula kepada Abu Yusuf selepas kematian Abu Hanifah. Dia turut mendengar syarahan ilmu daripada para imam besar seperti Imam Malik, Imam Syafi’i, Imam al- Awza’iy dan Imam al-Thawriy. Khalifah Harun al- Rasyid melantiknya sebagai kadi di al-Riqqah. Kemudian al-Shaybaniy digugurkan daripada jawatan itu, tetapi diminta oleh khalifah agar sentiasa bersama-samanya di istana dan dia menerima pelawaan itu. Muhammad ibn al-Hasan amat mahir dalam fiqh mazhab Hanafi dan banyak mengarang kitab yang menjadi rujukan pertama dalam mazhab Hanafi. Antaranya seperti al-Mabsut, al-Ziyadat, al-Jami ’ al-Saghir, al-Jami ’ al-Kabir, al-Sayr al-Saghir, al-Sayr al-Kabir. Di samping itu, dia menulis kitab al-Athar dan al-Radd ‘ ala Ahl al-Madinah. Dia meninggal dunia di sebuah kampung di Rayy. | UMUM | |
| ABU YUSUF, YA‘QUB | Abu Yusuf, Ya‘qub (113 H.–182 H./731 M.– 798 M.), sarjana Islam yang masyhur. Nama penuhnya ialah Ya‘qub ibn Ibrahim ibn Habib ibn Khanis ibn Sa‘ad ibn Habsyah al-Ansariy. Abu Yusuf ialah kadi, sahabat dan murid kepada Imam Abu Hanifah, dan merupakan orang yang mula-mula menyebarkan mazhab Hanafi. | UMUM | |
| JEMAAH TABLIGH | Jemaah Tabligh ialah suatu gerakan pendakwah Islam. Ia diasaskan oleh Muhammad Ilyas bin Sheikh Muhammad Hanafi al-Duyubandiyyah al-Jashti al-Kandahlari (1303 H-1364 H /1885 M-1944 M) pada tahun 1927 di Shahanpur, India. | AGAMA | Institusi/Organisasi |