komburongoh, *komburongo* Kd | 1. sebahagian peralatan dalam upacara keagamaan, diperbuat daripada himpunan kepingan logam, loceng kecil, akar kayu, gigi babi/beruang, batu kecil. 2. sejenis rumput; Acorus calamus. | Untuk menghubungi roh-roh ini, dukun-dukun wanita itu mengadakan upacara bersembahyang dan pemanjatan doa dengan bantuan alat yang dipanggil "Komnurongoh". Alat ini diperbuat daripada himpunan kepingan logam, loceng kecil, sejenis tumbuhan yang juga dipanggil "Komburongoh", gigi babi hutan atau beruang, batu kecil berbentuk cincin dan akar-akar kayu. Alat ini juga dipanggil "Gonding" atau "Sukuon". | Tatacara Adat Istiadat dan Kebudayaan Kadazan | Glosari Leksikal Bahasa Sukuan |
salun MSb | gema. | Getaran kepingan kayu ini menghasilkan bunyi yang kecil tetapi dengan meletakkannya di hadapan mulut sipemain boleh membesarkan bunyinya melalui salun (bunyi yang berbalik). | Pengenalan kepada Alat-alat Muzik Tradisional Sabah | Glosari Leksikal Bahasa Sukuan |
pemupok Ir, Tb | pemukul sarun dan kulintangan. | Cara memainkan alat berkenaan ialah dengan memukul dengan pemukul atau pemupok bahagian tengah kepingan yang diletakkan di atas rak yang juga dicipta dari bahan kayu jenis kalipapa. | Sarun dimain secara solo | Glosari Leksikal Bahasa Sukuan |
emungin-angin Mr | sejenis pukulan muzik yang digunakan untuk mengiringi Tarian Mansayau. | Ada beberapa jenis pukulan muzik/ yang digunakan untuk mengiringi tarian ini, antaranya ialah emungin-angin, titik baran (nama sejenis burung) dan titik ason. | Tarian kepingan besi | Glosari Leksikal Bahasa Sukuan |
titik badan, *titik baran* Mr | sejenis pukulan muzik yang digunakan untuk mengiringi Tarian Mansayau dan namanya diambil sempena nama sejenis burung. | Ada beberapa jenis pukulan muzik/ yang digunakan untuk mengiringi tarian ini, antaranya ialah emungin-angin, titik badan (nama sejenis burung) dan titik ason. | Tarian kepingan besi | Glosari Leksikal Bahasa Sukuan |
tobon, *taubon* Mr | sejenis gong besar (biasanya dipalu utk memberitahu ada kematian). | Alat-alat yang digunakan untuk mengiringi tarian tersebut ialah terdiri daripada sembilan buah gong, gendang dan kulintangan di mana-mana masing-masing dinamakan tobon, ketambon, toyogtoygan, tontogan, telutokon, kotang-kotangan, canang dan titikas. | Tarian kepingan besi | Glosari Leksikal Bahasa Sukuan |
linangkit Mr | Satu panel kain bermotif (motif dihasilkan melalui sulaman benang beraneka warna). | Pakaian bagi kaum perempuan dinamakan nilimbungan yang rata-ratanya berwarna hitam, berwarna hitam, manakala kain sarongnya disebut sebagai nelangkit. Nilimbungan dan linangkit tersebut akan dihiasi dengan manik-manik yang berwarna warni seperti benang ros. | Tarian kepingan besi | Glosari Leksikal Bahasa Sukuan |
kapiak, *pakiak* Mr | burung kuang. | Bagi penari lelaki pula akan memakai baju yang diperbuat daripada kulit kayu dan dipasangkan dengan sepasang abag atau cawat yang berwarna kesumba atau merah. Pada bahagian kepala perempuan akan dihiasi dengan sejenis bulu kapiak (burung merak dan demikian juga bagi penari lelaki). | Tarian kepingan besi | Glosari Leksikal Bahasa Sukuan |
nilimbungan Mr | pakaian berwarna hitam yang dipakai oleh penari wanita sewaktu menarikan Tarian Mansayau. | Pakaian bagi kaum perempuan dinamakan nilimbungan yang rata-ratanya berwarna hitam, berwarna hitam, manakala kain sarongnya disebut sebagai nelangkit. Nilimbungan dan nelangkit tersebut akan dihiasi dengan manik-manik yang berwarna warni seperti benang ros. | Tarian kepingan besi | Glosari Leksikal Bahasa Sukuan |
gambang I Ky, MBr | sejenis tarian yang diiringi oleh alat muzik seperti xilofon. | Dahulu para penari yang terlibat untuk menarikan Tarian Gambang ini ialah terdiri dari kaum wanita sahaja dan kaum lelaki hanya sebagai penonton, tetapi sekarang ini, untuk lebih menyerikan dan dianggap sebagai tarian pergaulan keterlibatan kaum lelaki amat dikehendaki. | Tarian kepingan besi | Glosari Leksikal Bahasa Sukuan |